به‌عنوان یک زوج‌درمانگر، بارها در جلسات مشاوره دیده‌ام که افراد تعریف‌ها و محبت‌های فراوان شریک عاطفی خود را نادیده می‌گیرند، اما یک انتقاد کوچک یا یک جمله منفی تا مدت‌ها ذهن آن‌ها را درگیر می‌کند. یا مراجعانی را می‌بینم که پس از مرور شبکه‌های اجتماعی، با حجم زیادی از نگرانی و اضطراب وارد جلسه می‌شوند، فقط به این دلیل که مغز آن‌ها خبرهای بد را بیشتر از اخبار مثبت جدی گرفته است.
این مسئله صرفاً یک انتخاب شخصی یا ضعف اراده نیست، بلکه ریشه در ساختار ذهنی و تکاملی ما دارد. روان‌شناسی به این گرایش طبیعی ذهن، سوگیری منفی (Negativity Bias) می‌گوید. در این مقاله توضیح می‌دهم چرا مغز ما نسبت به خبرهای منفی حساس‌تر است، این موضوع در روابط عاطفی چه اثری دارد و چطور می‌توانیم آن را مدیریت کنیم.
مغز نتیجه میلیون‌ها سال تکامل است. در دوران ابتدایی زندگی انسان، بقا وابسته به توانایی تشخیص تهدیدها بود. اگر اجداد ما سایه یک حیوان وحشی را نادیده می‌گرفتند، جان خود را از دست می‌دادند. در حالی که بی‌توجهی به یک منظره زیبا یا غذایی خوش‌طعم، تهدیدی برای بقا محسوب نمی‌شد.
به همین دلیل، مغز انسان به‌طور طبیعی بیشتر به محرک‌های منفی مثل ترس، خشم و خطر واکنش نشان می‌دهد. درواقع چرا مغز منفی‌گرایی را جدی‌تر می‌گیرد، پاسخی روشن دارد: بقای ما در گذشته به همین حساسیت وابسته بوده است.
وقتی اتفاق خوبی می‌افتد، احساس شادی ما زودگذر است، زیرا خبرهای مثبت تهدیدی برای زندگی ما محسوب نمی‌شوند. اما خبرهای منفی مدت‌ها در ذهن باقی می‌مانند تا در صورت تکرار شرایط مشابه، بتوانیم سریع‌تر واکنش نشان دهیم.
این همان دلیلی است که یک انتقاد کوچک می‌تواند چندین تعریف مثبت را خنثی کند و باعث شود روزها ذهن فرد درگیر بماند.
در جلسات زوج‌درمانی بارها دیده‌ام که یکی از طرفین می‌گوید: «همسرم هزار بار به من ابراز عشق کرده، اما هنوز یادم هست یک بار از من انتقاد کرد!»
این پدیده به‌خوبی نشان می‌دهد که چرا مغز ما نکات منفی را در روابط عاطفی پررنگ‌تر می‌بیند. اگر این چرخه ادامه یابد، زوج‌ها به‌جای توجه به جنبه‌های مثبت رابطه، تنها روی خطاها و کمبودها تمرکز می‌کنند. همین مسئله به مرور منجر به سردی و فاصله عاطفی می‌شود.
در چنین شرایطی، نقش زوج درمانگر متخصص در روش EFT بسیار حیاتی است. این روش به زوج‌ها کمک می‌کند چرخه‌های منفی را شناسایی کرده، واکنش‌های هیجانی خود را مدیریت کنند و دوباره امنیت عاطفی را در رابطه بازسازی کنند.
زندگی مدرن با بمباران اطلاعاتی همراه است. شبکه‌های اجتماعی، اخبار تلویزیون و حتی مکالمات روزمره، ما را به‌طور مداوم در معرض رویدادهای منفی قرار می‌دهند. هرچه بیشتر به این اخبار توجه کنیم، سطح استرس و اضطراب افزایش می‌یابد و حتی ممکن است به افسردگی منجر شود.
اینجا مراجعه به یک روانشناس خوب یا یک تراپیست خوب در اصفهان می‌تواند به افراد کمک کند تا ذهنشان را آموزش دهند و یاد بگیرند در برابر موج اطلاعات منفی، مقاومت بیشتری نشان دهند.
برای پاسخ به این سؤال که چرا مغز این‌قدر بر اخبار منفی تمرکز می‌کند، کافی نیست فقط دلایل را بدانیم؛ باید برای مدیریت آن هم قدمی برداریم. در جلسات درمانی، معمولاً این راهکارها را توصیه می‌کنم:
گرچه مغز ما ذاتاً به سمت منفی‌گرایی تمایل دارد، اما این گرایش تغییرپذیر است. درست مانند یک عضله، مغز هم نیاز به تمرین و آموزش دارد.
تمرین‌هایی مثل مایندفولنس، بازسازی شناختی و تقویت افکار مثبت، می‌تواند مغز را بازآموزی کند. در این مسیر، همکاری با یک تراپیست خوب در اصفهان یا هر شهر دیگری، به افراد کمک می‌کند تا مهارت‌های لازم برای تغییر پایدار را یاد بگیرند.
اگر همیشه می‌پرسید چرا مغز ما به خبرهای منفی بیشتر واکنش نشان می‌دهد، پاسخ آن در تاریخ تکاملی انسان نهفته است. این ویژگی به بقا کمک کرده، اما در دنیای امروز به افزایش اضطراب و مشکلات روابط منجر می‌شود. خوشبختانه با تمریناتی مثل ذهن‌آگاهی، بازسازی شناختی و کمک گرفتن از یک روانشناس خوب یا زوج درمانگر متخصص، می‌توان این تمایل طبیعی را مدیریت کرد. به یاد داشته باشید که ذهن انسان قابلیت تغییر و یادگیری دارد؛ کافی است با آگاهی و تمرین، جهت‌گیری جدیدی برای آن بسازیم.
به‌عنوان یک روانشناس و متخصص زوج‌درمانی، من اکرم حجتی به بهبود روابط عاطفی و ارتقای کیفیت زندگی افراد و زوج‌ها متعهد هستم. با ترکیب دانش روان‌شناسی و مهارت‌های ارتباطی، به افراد کمک می‌کنم تا چالش‌های خود را بهتر مدیریت کنند و به یک زندگی متعادل‌تر دست یابند.
تمرکز اصلی من در جلسات درمانی، ایجاد روابط امن و پایدار و آموزش مهارت‌هایی است که تغییرات مثبت و مؤثر را در زندگی افراد به همراه داشته باشد.
