در تجربه درمانی من با زوج‌ها، همواره مشاهده کرده‌ام که کیفیت روابط انسانی، از دوستی‌های عمیق گرفته تا ازدواج‌های بلندمدت، به‌شدت تحت تأثیر الگوهای دلبستگی اولیه قرار دارد. این الگوها که در سال‌های ابتدایی زندگی شکل می‌گیرندتعیین می‌کنند چگونه به صمیمیت نزدیک می‌شویم، چگونه استقلال را تجربه می‌کنیم و در نهایت، چگونه در روابط معنادار، احساس امنیت می‌کنیم. و در ادامه به دلبستگی ایمن میپردازیم.
گذار از وابستگی ناسالم به دلبستگی ایمن، یکی از مسیرهای کلیدی برای ساختن روابط پایدار، سالم و رضایت‌بخش است؛ مسیری که هم در دوستی و هم در ازدواج، نیازمند خودآگاهی، تمرین و گاه درمان تخصصی است. در این میان، رویکرد زوج‌درمانی هیجان‌مدار (EFT) چارچوبی اثربخش برای درک و اصلاح این الگوها فراهم می‌آورد.
دلبستگی ایمن، یعنی داشتن یک پایگاه امن در رابطه جایی که فرد احساس می‌کند پذیرفته شده، قابل اتکا و آزاد برای ابراز هیجانات و نیازهای خود است. اما در مقابل، الگوهای دلبستگی ناایمن مانند دلبستگی اضطرابی یا اجتنابی، اغلب منجر به وابستگی‌های ناسالم می‌شوند که رابطه را در معرض تنش‌های مداوم قرار می‌دهند:
این الگوها نه فقط در ازدواج، بلکه در دوستی‌های نزدیک هم خود را نشان می‌دهند و تحلیل آن‌ها می‌تواند فرصت مناسبی برای اصلاح رفتارها و ایجاد الگوی دلبستگی ایمن باشد.
دوستی‌های سالم، آزمایشگاه‌های زنده‌ای هستند برای یادگیری تنظیم ارتباط. در این روابط می‌آموزیم که چگونه با دیگری باشیم، بدون اینکه خود را از دست بدهیم. مهم‌ترین درس‌هایی که می‌توان از دوستی به ازدواج منتقل کرد عبارت‌اند از:
زوج‌درمانی هیجان‌مدار یا EFT (Emotionally Focused Therapy)، یکی از اثربخش‌ترین و مبتنی‌بر شواهد‌ترین رویکردهای درمانی برای بهبود روابط عاطفی و زناشویی است. این روش، بر پایه نظریه دلبستگی بنا شده است و به زوج‌ها کمک می‌کند تا چرخه‌های منفی تعامل را که ناشی از ناامنی‌های هیجانی هستند، شناسایی و اصلاح کنند. EFT نه صرفاً به رفتارهای سطحی، بلکه به هیجانات عمیق، نیازهای دلبستگی، و احساسات پایه‌ایِ پنهان‌شده در دل اختلاف‌ها می‌پردازد.
در روند درمان با رویکرد EFT، درمانگر به زوجین کمک می‌کند تا ابتدا چرخه‌های منفی و تکرارشونده‌ای را که معمولاً به شکل دعوا، سکوت، کناره‌گیری یا سرزنش بروز می‌کنند، بشناسند. این الگوها اغلب ناشی از نیازهای دلبستگیِ برآورده‌نشده مانند «نیاز به دیده‌شدن»، «اطمینان از پایداری رابطه»، یا «ترس از طرد شدن» هستند که در ظاهر با خشم، سردی یا انتقاد پنهان شده‌اند.
در گام بعد، EFT به زوج‌ها این امکان را می‌دهد که به هیجانات آسیب‌پذیرتر و عمیق‌تر خود دسترسی پیدا کنند—هیجاناتی مثل ترس از تنها ماندن، احساس ناامنی یا نیاز به نزدیکی. این مرحله بسیار مهم است، زیرا نقطه آغاز دگرگونی در نحوه ارتباط زوجین با یکدیگر است.
با کمک درمانگر، زوج‌ها می‌آموزند که این احساسات را به شکلی امن و بدون قضاوت بیان کنند، و از طرف مقابل پاسخ هیجانی مناسبی دریافت کنند. وقتی زوجین متوجه می‌شوند که می‌توانند بدون ترس از طرد شدن، آسیب‌پذیری خود را بیان کنند و در پاسخ، حمایت دریافت نمایند، احساس اعتماد، امنیت عاطفی و دلبستگی ایمن در رابطه احیا می‌شود.
در نهایت، EFT به زوجین کمک می‌کند تا پیوندی عمیق‌تر، صمیمانه‌تر و پایدارتر بسازند—پیوندی که در آن هر دو نفر احساس می‌کنند که «دیده می‌شوند، درک می‌شوند و دوست داشته می‌شوند». این تجربه، به‌ویژه برای افرادی که با دلبستگی اضطرابی یا اجتنابی وارد رابطه شده‌اند، می‌تواند بسیار درمانگر و دگرگون‌کننده باشد.
اگر احساس می‌کنید روابط شما—چه در قالب ازدواج و چه دوستی—تحت‌تأثیر الگوهای ناسالم دلبستگی قرار دارد، به شما پیشنهاد می‌کنم که این موضوع را نادیده نگیرید. خودآگاهی، تمرین ارتباط سالم، و در صورت لزوم، بهره‌گیری از کمک حرفه‌ای می‌تواند مسیر زندگی عاطفی شما را به‌طور بنیادین تغییر دهد.
در شهر اصفهان، روانشناسان و زوج‌درمانگران متخصص در رویکرد EFT می‌توانند همراه شما در این مسیر باشند. آن‌ها با کمک به شناسایی ریشه‌های ارتباطی و ایجاد یک پیوند امن، فرصت تجربه رابطه‌ای متفاوت، امن و رضایت‌بخش را برای شما فراهم می‌کنند.
به‌عنوان یک روانشناس و متخصص زوج‌درمانی، من اکرم حجتی به بهبود روابط عاطفی و ارتقای کیفیت زندگی افراد و زوج‌ها متعهد هستم. با ترکیب دانش روان‌شناسی و مهارت‌های ارتباطی، به افراد کمک می‌کنم تا چالش‌های خود را بهتر مدیریت کنند و به یک زندگی متعادل‌تر دست یابند.
تمرکز اصلی من در جلسات درمانی، ایجاد روابط امن و پایدار و آموزش مهارت‌هایی است که تغییرات مثبت و مؤثر را در زندگی افراد به همراه داشته باشد.
