در روابط عاشقانه، بسیاری از زوجها از احساساتی مانند خشم، ناراحتی یا ترس صحبت میکنند، اما کمتر کسی دربارهی شرم سخن میگوید. با این حال، شرم یکی از قدرتمندترین هیجانات انسانی است که میتواند بهصورت پنهان، صمیمیت را نابود کند.
شرم زمانی شکل میگیرد که فرد احساس کند «من کافی نیستم» یا «اگر خود واقعیام را نشان دهم، طرد میشوم». این احساس میتواند باعث شود فرد دیواری نامرئی میان خود و شریکش بسازد؛ دیواری از سکوت، دفاع یا فاصله.
رویکرد درمان هیجانمدار (EFT) میکوشد این دیوار را با شناخت و پذیرش هیجانها از میان بردارد و راهی برای بازسازی صمیمیت عاطفی ایجاد کند.
شرم هیجانی پیچیده است که ریشه در احساس نقص یا نالایق بودن دارد. برخلاف گناه که به رفتار مربوط میشود («کار اشتباهی کردم»)، شرم به هویت فرد گره میخورد («من اشتباهم»).
در روابط عاطفی، شرم باعث میشود یکی از طرفین احساس کند لایق عشق، درک یا حمایت نیست. نتیجه؟ عقبنشینی هیجانی، سکوتهای طولانی، یا حتی رفتارهای دفاعی مانند پرخاش یا بیتفاوتی.
از دیدگاه EFT، شرم مانند «هیجانی ثانویه» است؛ یعنی پشت آن معمولاً احساساتی عمیقتر مانند ترس از طرد، نیاز به پذیرش یا احساس ناامنی نهفته است.
صمیمیت به معنای آشکارسازی آسیبپذیریها است — اینکه بتوانیم خود واقعیمان را بدون ترس نشان دهیم. اما شرم این فرآیند را متوقف میکند.
وقتی فرد از درون احساس شرم میکند، معمولاً این واکنشها را نشان میدهد:
شرم بهتدریج «پل ارتباطی» بین زوجها را از بین میبرد و رابطهای که زمانی گرم و نزدیک بود، سرد و بیجان میشود.
در درمان هیجانمدار (Emotionally Focused Therapy)، هدف این است که فرد بتواند هیجانات خود را بدون قضاوت تجربه و ابراز کند. درمانگر با ایجاد فضای امن عاطفی، به مراجع کمک میکند تا شرم را شناسایی، درک و در نهایت رها کند.
سه گام کلیدی در این فرآیند عبارتاند از:
به مرور، شرم جای خود را به درک متقابل و احساس امنیت میدهد — پایهای که EFT آن را دلبستگی ایمن مینامد.
در بسیاری از فرهنگها، از جمله فرهنگ ما، شرم از کودکی آموزش داده میشود: «حرف نزن، زشته»، «گریه نکن، ضعیفی»، «احساساتت رو بروز نده».
این پیامها در ناخودآگاه میمانند و در بزرگسالی در روابط عاطفی ظاهر میشوند.
فردی که یاد گرفته احساساتش را پنهان کند، در رابطه عاشقانه نیز نمیتواند راحت عشق بورزد یا کمک بخواهد. از دید EFT، درمان شرم یعنی بازآموزی هیجانی؛ یادگیری دوبارهی اینکه ابراز احساسات، تهدید نیست بلکه پلی برای صمیمیت است.
یک زوج درمانگر متخصص EFT در اصفهان با رویکردی مبتنی بر همدلی و مشاهده بدون قضاوت، به هر دو نفر کمک میکند تا لایههای شرم را بهتدریج باز کنند.
در جلسات درمان، درمانگر فضایی ایجاد میکند که در آن گفتن جملههایی مانند «من احساس بیارزشی میکنم» یا «میترسم که کافی نباشم» امن و پذیرفتهشده است.
در چنین محیطی، شرم به جای پنهان شدن، دیده و درک میشود و در نتیجه از قدرت مخربش کاسته میشود.
به همین دلیل، همکاری با یک روانشناس خوب یا تراپیست خوب در اصفهان میتواند اولین گام در مسیر رهایی از شرم و بازسازی ارتباطی صمیمانه باشد.
اگر در رابطه خود احساس میکنید که شرم مانع نزدیکی شده است، راهکارهای زیر میتواند مفید باشد:
شرم اگرچه در ظاهر احساس کوچکی است، اما تأثیر عمیقی بر کیفیت روابط دارد. این هیجان میتواند باعث شود افراد از عشق و نزدیکی بگریزند، در حالیکه در درون به آن نیاز دارند.
رویکرد EFT با تمرکز بر هیجانهای زیرین و نیاز به دلبستگی ایمن، به ما یاد میدهد که شرم را نه دشمن، بلکه پیامآور نیاز به ارتباط ببینیم.
وقتی دو نفر یاد بگیرند احساس شرم را با هم تجربه و ترمیم کنند، رابطهشان از سطح ترس و قضاوت به سطح درک، همدلی و عشق واقعی میرسد.
در این مقاله بررسی شد که چگونه شرم میتواند صمیمیت را در روابط عاشقانه کاهش دهد و EFT چگونه با شناخت و بازسازی الگوهای هیجانی، این مانع را برطرف میکند. شرم، احساسی عمیق از «کافی نبودن» است که باعث سکوت، دفاع یا فاصله میشود، اما با کمک یک زوجدرمانگر، روانشناس خوب یا تراپیست خوب در اصفهان میتوان آن را به ابزاری برای رشد هیجانی و بازسازی ارتباط امن تبدیل کرد.
بهعنوان یک روانشناس و متخصص زوجدرمانی، من اکرم حجتی به بهبود روابط عاطفی و ارتقای کیفیت زندگی افراد و زوجها متعهد هستم. با ترکیب دانش روانشناسی و مهارتهای ارتباطی، به افراد کمک میکنم تا چالشهای خود را بهتر مدیریت کنند و به یک زندگی متعادلتر دست یابند.
تمرکز اصلی من در جلسات درمانی، ایجاد روابط امن و پایدار و آموزش مهارتهایی است که تغییرات مثبت و مؤثر را در زندگی افراد به همراه داشته باشد.
