در جلسات مشاورهای که بهعنوان زوجدرمانگر برگزار میکنم، بارها و بارها با واژهای تکراری اما عمیق روبهرو میشوم: تنهایی. بسیاری از مراجعان من، چه به صورت فردی و چه در قالب زوج، این احساس را تجربه میکنند. نکته جالب اینجاست که تنهایی همیشه به معنای نبود دیگران نیست. گاهی فرد در کنار همسر، فرزند یا دوستانش حضور دارد اما همچنان احساس میکند هیچکس او را نمیفهمد و نمیتواند با او ارتباط عاطفی برقرار کند. این همان جایی است که روانشناسی تنهایی اهمیت پیدا میکند و ما باید آن را بشناسیم، درک کنیم و در مسیر درمان قرار دهیم.
روانشناسی تنهایی شاخهای از روانشناسی است که به بررسی دلایل، پیامدها و روشهای درمان این احساس میپردازد. تنهایی میتواند نشانهای از خلأ عاطفی، نبود حمایت اجتماعی یا حتی الگوهای فکری منفی در ذهن فرد باشد. من در طول کار بالینیام دیدهام که افراد زیادی در جلسات میگویند: «من در جمع هستم، اما باز هم احساس میکنم تنهایم.» این جمله بارها تکرار شده و نشان میدهد که تنهایی بیش از آنکه به حضور فیزیکی دیگران وابسته باشد، به کیفیت ارتباط و احساس درک شدن وابسته است.
این نوع تنهایی درون خود فرد شکل میگیرد. کسی که حتی در شلوغترین مکانها احساس میکند دیده نمیشود. مثلاً یکی از مراجعانم میگفت: «من دوستان زیادی دارم اما هیچکدامشان نمیدانند درونم چه میگذرد.» این تجربه میتواند ریشه در اعتمادبهنفس پایین، مشکلات شخصیتی یا تجارب آسیبزا در گذشته داشته باشد.
پیچیدهترین نوع تنهایی، زمانی است که فرد در یک رابطه زناشویی یا عاطفی احساس بیکسی میکند. شاید عجیب باشد، اما این موضوع در ازدواجهای طولانیمدت هم اتفاق میافتد. در جلسات EFT بارها دیدهام که زوجها در ظاهر کنار هم زندگی میکنند اما در عمق رابطه، هیچ پیوند هیجانی پایداری ندارند. همین خلأ باعث میشود هرکدام از آنها احساس کنند تنها هستند، حتی وقتی شریک زندگیشان چند قدم آنطرفتر نشسته است.
وقتی فرد شبکه حمایتی مؤثر نداشته باشد، یعنی دوستان نزدیک، خانواده یا ارتباطات اجتماعی فعال کم باشند، تنهایی اجتماعی شکل میگیرد. این نوع تنهایی در طولانیمدت منجر به انزوا و کاهش کیفیت زندگی میشود.
تجربههای بالینی و پژوهشها نشان میدهد که تنهایی میتواند پیامدهای زیادی داشته باشد:
زوجی میانسال به کلینیک من مراجعه کردند. آنها بیش از ۲۰ سال با هم زندگی کرده بودند. خانم میگفت: «من و همسرم همهچیز داریم؛ خانه، فرزند، امنیت. اما احساس میکنم کنار او تنها هستم.» در طول جلسات EFT مشخص شد که همسرش در ابراز هیجان مشکل دارد و این باعث شده خانم سالها نیاز عاطفیاش را نادیده بگیرد. وقتی توانستند در جلسه هیجانات واقعی خود را بیان کنند، خانم احساس شنیده شدن پیدا کرد و بهتدریج پیوند هیجانی دوباره ساخته شد.
درمان هیجانمدار (EFT) یکی از مؤثرترین رویکردها برای کاهش تنهایی زوجی است. این روش به زوجها کمک میکند:
برای مدیریت این نوع تنهایی راهکارهای زیر میتواند مؤثر باشد:
یکی از مراجعان جوانم میگفت: «در دانشگاه دوستان زیادی دارم اما وقتی کنارشان هستم، حس میکنم به زبان دیگری حرف میزنم.» در طول جلسات مشخص شد که او از بیان نیازهای واقعیاش میترسد و به همین دلیل همیشه نقش شنونده را بازی میکند. وقتی یاد گرفت احساساتش را در روابط دوستانه به اشتراک بگذارد، این حس تنهایی بهطور قابلتوجهی کاهش پیدا کرد.
برای زوجهایی که احساس دوری و تنهایی را تجربه میکنند، چند نکته کلیدی وجود دارد:
زوج جوانی در اولین سال ازدواج به من مراجعه کردند. خانم گلایه داشت که همسرش ساعتها در سکوت فرو میرود و او را نادیده میگیرد. آقا میگفت که نمیخواهد بحث کند و سکوت را ترجیح میدهد. در EFT مشخص شد که پشت سکوت آقا، ترس از طرد شدن و بیکفایتی نهفته است. وقتی این ترسها بیان شدند، خانم توانست به جای خشم، همدلی نشان دهد. همین تغییر کوچک باعث شد احساس تنهایی در رابطه آنها به شکل چشمگیری کاهش یابد.
گاهی ریشههای تنهایی آنقدر عمیقاند که بدون کمک حرفهای نمیتوان بر آنها غلبه کرد. یک روانشناس خوب یا تراپیست خوب در اصفهان میتواند با بهرهگیری از رویکرد EFT:
همیشه به مراجعانم میگویم: «تنهایی زنگ خطر است، نه نشانه ضعف.» این احساس پیام میدهد که نیاز عاطفی شما برآورده نشده است. بیتوجهی به آن، مثل نادیده گرفتن تب در بدن است. اگر امروز به آن رسیدگی کنید، فردا کیفیت زندگی و رابطهتان دگرگون خواهد شد.
گروانشناسی تنهایی نشان میدهد که این تجربه میتواند هم فردی، هم اجتماعی و هم زوجی باشد. پیامدهای آن از افسردگی گرفته تا سردی رابطه زناشویی را شامل میشود. رویکرد EFT به ما کمک میکند پیوندهای عاطفی از دسترفته را بازسازی کنیم. بهعنوان یک زوج درمانگر، بارها شاهد بودهام که افراد پس از بیان هیجانات واقعیشان، دوباره احساس نزدیکی و امنیت میکنند. بنابراین اگر شما یا رابطهتان گرفتار تنهایی شدهاید، کمک گرفتن از یک روانشناس خوب یا تراپیست خوب در اصفهان میتواند نقطه عطفی در مسیر زندگیتان باشد.
بهعنوان یک روانشناس و متخصص زوجدرمانی، من اکرم حجتی به بهبود روابط عاطفی و ارتقای کیفیت زندگی افراد و زوجها متعهد هستم. با ترکیب دانش روانشناسی و مهارتهای ارتباطی، به افراد کمک میکنم تا چالشهای خود را بهتر مدیریت کنند و به یک زندگی متعادلتر دست یابند.
تمرکز اصلی من در جلسات درمانی، ایجاد روابط امن و پایدار و آموزش مهارتهایی است که تغییرات مثبت و مؤثر را در زندگی افراد به همراه داشته باشد.
