روابط دوستانه بخشی طبیعی و ارزشمند از زندگی هر فرد هستند. آنها میتوانند منبع حمایت، شادی و رشد روانی باشند. اما در فضای درمانی، بارها با زوجهایی روبهرو شدهام که رابطه دوستانه یکی از آنها، تبدیل به عاملی مخرب در ارتباط زناشویی شده است. دوستیهایی که بهجای تغذیه روان، تنش ایجاد میکنند و پیوند زناشویی را به چالش میکشند. در ادامه به مدیریت تأثیرات منفی بر ازدواج میپردازیم.
گاهی اوقات دوستان، بهصورت آگاهانه یا ناآگاهانه، مرزها را زیر پا میگذارند؛ بدون آنکه بدانند تا چه اندازه ممکن است سلامت یک رابطه عاطفی را تهدید کنند. در چنین شرایطی، آگاهی و توانایی زوجها در مدیریت این تأثیرات منفی، نقشی حیاتی در حفظ ثبات و کیفیت زندگی مشترک دارد. در این مقاله، بهعنوان روانشناس متخصص، به بررسی نشانههای این نوع آسیب، و ارائه راهکارهای عملی برای محافظت از ازدواج در برابر تأثیرات بیرونی میپردازم.
اگرچه روابط دوستانه سالم میتوانند نقش حمایتکنندهای در زندگی فرد ایفا کنند، اما زمانی که این روابط به شکل ناسالم یا بدون مرزبندی مناسب پیش بروند، ممکن است به تدریج سلامت ازدواج را تحت تأثیر قرار دهند. شناسایی نشانههای هشداردهنده این تأثیرات منفی، گام نخست در پیشگیری از آسیبهای جدی به پیوند زناشویی است. برخی از نشانههای مهم عبارتاند از:
۱. افزایش تنش و اختلافات بر سر دوستان: یکی از نشانههای رایج، بروز مشاجرات مکرر میان زوجین در رابطه با کیفیت یا کمیت روابط دوستانه است. ممکن است یکی از همسران نسبت به نوع رفتار یا نگرش دوست طرف مقابل نگرانی داشته باشد و این مسئله به صورت پیوسته منجر به درگیری شود.
۲. احساس رقابت یا جایگزینی: وقتی یکی از زوجین احساس کند که زمان، توجه یا اولویتهای همسرش بیش از حد به یک دوست اختصاص یافته، ممکن است حس رقابت یا طردشدگی در او ایجاد شود. این تجربه میتواند به کاهش صمیمیت عاطفی و شکلگیری فاصله بین زوجین منجر شود.
۳. افشای اطلاعات خصوصی زندگی مشترک: زمانی که یکی از زوجین بدون هماهنگی یا رضایت شریک خود، مسائل زناشویی، اختلافات یا جزئیات خصوصی زندگیشان را با دوستانش در میان میگذارد، احساس بیاعتمادی و ناامنی در رابطه شکل میگیرد. چنین رفتاری میتواند زمینهساز آسیب جدی به حریم مشترک زناشویی شود.
۴. تأثیرپذیری رفتاری از دوستان: اگر یکی از همسران تحت نفوذ دوستان خود، شروع به رفتارهایی کند که با ارزشها و توافقهای زوجی ناسازگار است (مانند مهمانیهای خارج از توافق، پنهانکاری یا بیتوجهی به نیازهای رابطه)، این تغییر رفتاری میتواند نشانهای جدی از تأثیر منفی آن رابطه دوستی باشد.
۵. دخالت مستقیم یا غیرمستقیم دوستان در تصمیمات زوجین: گاهی برخی دوستان با نیت خیرخواهانه، اما بدون مهارت و آگاهی لازم، به خود اجازه میدهند در تصمیمگیریهای زناشویی دخالت کنند یا طرف یکی از همسران را بگیرند. این رفتار میتواند باعث شکلگیری جبههگیری، سوءتفاهم و کاهش انسجام زوجی شود.
۶. کاهش زمان و انرژی اختصاص داده شده به رابطه زناشویی: وقتی که روابط دوستانه بیش از حد زمانبر میشوند، انرژی عاطفی، روانی یا حتی جسمی یکی از همسران ممکن است به قدری درگیر شود که دیگر فرصت یا کیفیت کافی برای سرمایهگذاری در رابطه زناشویی باقی نماند. این فرسایش تدریجی، زمینهساز سردی، دوری و حتی دلسردی از زندگی مشترک میشود.
۷. کاهش میل به گفتگو یا مشارکت در فعالیتهای مشترک: اگر فردی بیش از حد به رابطه با دوستانش وابسته شود، ممکن است علاقهمندیاش به اشتراکگذاری افکار، احساسات یا فعالیتهای روزمره با همسر کاهش یابد و نقش همسر به عنوان شریک عاطفی و فکری کمرنگ شود. این کاهش ارتباط عاطفی، در بلندمدت میتواند آسیبهای جدی به بنیان رابطه وارد کند.
پایه هر رابطه سالم، گفتوگویی صادقانه و همدلانه است. همسران باید بتوانند نگرانیهای خود را بدون سرزنش و با تأکید بر نیازها و احساسات درونی مطرح کنند. هدف از این گفتوگو، نه تقبیح دوستان، بلکه رسیدن به درک مشترک و ساختن یک چارچوب حمایتی برای رابطه است.
درمانگران اغلب بر اهمیت مرزگذاری سالم در روابط بینفردی تأکید میکنند. زوجها باید بهصورت مشترک دربارهی مرزهای روابط دوستانه تصمیمگیری کنند؛ از جمله اینکه چه اطلاعاتی مجاز به اشتراک است، چقدر زمان برای دوستی صرف میشود، و چه رفتاری دخالتگرانه تلقی میشود. این مرزها باید با احترام و صراحت به دوستان نیز منتقل شوند.
به عنوان یک اصل درمانی، رابطه زناشویی باید در اولویت قرار گیرد. این به معنای حذف دوستان نیست، بلکه به معنای آن است که سلامت، رضایت و پایداری رابطه عاطفی باید همیشه در رأس تصمیمگیریها باشد.
دوستیهایی که به طور مکرر ایجاد تنش، احساس نارضایتی یا تهدید میکنند، نیازمند بازبینی هستند. باید بررسی کرد که آیا این دوستی به رشد روانی و رابطهای کمک میکند یا آن را تخریب میکند. در مواردی، محدود کردن یا حتی قطع ارتباط، میتواند اقدامی ضروری و درمانی باشد.
هرچه رابطه بین همسران عمیقتر و مبتنی بر اعتماد باشد، نفوذ عوامل بیرونی کمتر خواهد بود. فعالیتهای مشترک، ابراز محبت، قدردانی، و مشارکت در تصمیمگیریهای روزمره، از جمله راهکارهاییاند که پیوند زناشویی را مستحکم میکنند.
اگر مسئله به مرحلهای رسیده است که مدیریت آن خارج از توان دو طرف است، مراجعه به یک زوجدرمانگر حرفهای ضروری است. رویکردهایی مانند EFT (درمان هیجانمدار) بهویژه در تحلیل الگوهای دلبستگی، شناخت نیازهای عاطفی و تنظیم مرزها، اثربخشی بالایی دارند. اگر در اصفهان زندگی میکنید، یافتن یک روانشناس خوب یا تراپیست متخصص در اصفهان میتواند نقطه عطفی در مسیر بهبود رابطهتان باشد.
روابط دوستانه در بهترین حالت، باید تقویتکننده رابطه زناشویی باشند، نه تهدیدی برای آن. با خودآگاهی، گفتگو، مرزگذاری و در صورت لزوم، مداخله درمانی، میتوان آسیبهای پنهان ناشی از دوستیهای ناسالم را کنترل کرد و پیوند زناشویی را از تنشهای غیرضروری حفظ نمود.
اگر احساس میکنید رابطهتان تحت تأثیر دوستان دچار فرسایش شده، اکنون زمان آن رسیده که با نگاهی مسئولانه، از رابطهتان محافظت کنید در کنار هم، نه در تقابل با یکدیگر.
بهعنوان یک روانشناس و متخصص زوجدرمانی، من اکرم حجتی به بهبود روابط عاطفی و ارتقای کیفیت زندگی افراد و زوجها متعهد هستم. با ترکیب دانش روانشناسی و مهارتهای ارتباطی، به افراد کمک میکنم تا چالشهای خود را بهتر مدیریت کنند و به یک زندگی متعادلتر دست یابند.
تمرکز اصلی من در جلسات درمانی، ایجاد روابط امن و پایدار و آموزش مهارتهایی است که تغییرات مثبت و مؤثر را در زندگی افراد به همراه داشته باشد.
