پدر مسیر هر رابطه‌ی بلندمدت، عبور از بحران‌ها امری اجتناب‌ناپذیر است. این بحران‌ها می‌توانند ناشی از عوامل متعددی نظیر مشکلات اقتصادی، فشارهای شغلی، تعارضات خانوادگی، بیماری‌های مزمن یا حتی تغییرات طبیعی در چرخه زندگی باشند. در چنین شرایطی، تاب‌آوری زوجین و توان آن‌ها برای حفظ ارتباطی سالم و معنادار، به میزان زیادی به شبکه‌های حمایتی اطراف‌شان وابسته است. یکی از مهم‌ترین این منابع حمایتی، دوستان صمیمی هستند. در ادامه به بحران‌های زندگی مشترک می پردازیم.
به عنوان یک روانشناس و زوج‌درمانگر مبتنی بر رویکرد هیجان‌مدار (EFT)، بارها شاهد بوده‌ام که حمایت اجتماعی دوستان می‌تواند نقش مهمی در کاهش تنش‌ها، تقویت احساس امنیت و تسهیل روند درمان زوج‌ها ایفا کند. در این نوشتار، به بررسی ابعاد مختلف این نوع حمایت و چگونگی تعامل آن با فرآیند زوج‌درمانی خواهیم پرداخت.
۱. حمایت عاطفی:
دوستان نزدیک می‌توانند بستری امن برای تخلیه هیجانی، ابراز نگرانی‌ها و تجربه‌ی همدلی فراهم کنند. این نوع حمایت به کاهش احساس تنهایی و تقویت پیوندهای هیجانی کمک کرده و به زوجین در عبور از تنش‌های روانی کمک می‌کند.
۲. حمایت اطلاعاتی:
در برخی موارد، دوستانی که تجربیات مشابهی داشته‌اند یا آگاهی بیشتری از منابع موجود دارند، می‌توانند اطلاعات کاربردی یا راهنمایی‌های مفیدی ارائه دهند از معرفی یک زوج‌درمانگر متخصص گرفته تا اشتراک‌گذاری بینش‌هایی که برای حل مسئله سودمندند.
۳. حمایت عملی (ابزاری):
در بحران‌هایی نظیر بیماری، مشکلات مالی یا تعارضات شدید، کمک‌های عملی از سوی دوستان مانند نگهداری از فرزندان، حمایت مالی کوتاه‌مدت یا انجام امور روزمره می‌تواند به کاهش فشار بر سیستم خانواده کمک کند.
۴. تقویت احساس تعلق و پیوند اجتماعی:
وقتی زوجین احساس می‌کنند که توسط دوستان‌شان پذیرفته شده و مورد حمایت هستند، احساس ارزشمندی، تعلق و اتصال با جامعه افزایش می‌یابد موضوعی که در دل بحران می‌تواند اثربخشی درمان را افزایش دهد.
در عین حال که حمایت دوستان بسیار ارزشمند است، اما نمی‌توان از محدودیت‌ها و آسیب‌های بالقوه آن چشم‌پوشی کرد:
در رویکرد هیجان‌مدار (Emotionally Focused Therapy یا EFT)، یکی از پایه‌های اساسی درمان، ایجاد پیوندهای عاطفی ایمن میان زوجین است. این مدل بر این باور استوار است که کیفیت دلبستگی و امنیت هیجانی، نقش محوری در سلامت رابطه دارد. در همین چارچوب، حمایت اجتماعی، به‌ویژه از سوی دوستان صمیمی، می‌تواند به عنوان یک عامل تقویت‌کننده برای فرآیند درمانی عمل کند.
حمایت دوستان، زمانی‌که با راهنمایی و آموزش زوج‌درمانگر همراه باشد، می‌تواند در ایجاد حس ایمنی هیجانی پایدار خارج از اتاق درمان نقش‌آفرینی کند. برای مثال، زوجی که در جلسات EFT می‌آموزند چگونه به نیازهای عاطفی یکدیگر پاسخ دهند، می‌توانند از طریق تعامل با دوستانی که پذیرنده، همدل و غیرقضاوت‌گر هستند، تجربه‌ی عملی احساس دیده‌شدن و حمایت‌شدن را در زندگی واقعی گسترش دهند. این تجربه‌ها درونی می‌شوند و به تقویت الگوهای جدید ارتباطی در رابطه زوجی کمک می‌کنند.
همچنین، در رویکرد EFT، درمانگر اغلب به زوجین کمک می‌کند تا تشخیص دهند کدام روابط بیرونی آن‌ها را تقویت و کدام تضعیف می‌کند. در اینجا، دوستانی که برخوردهای حامیانه، غیرمداخله‌گر و بدون قضاوت دارند، می‌توانند به عنوان «منابع ایمن بیرونی» در سیستم دلبستگی گسترده زوج عمل کنند. این موضوع به‌ویژه برای زوج‌هایی که در مرحله‌ی بازسازی اعتماد یا ترمیم ارتباط قرار دارند، اهمیت دوچندان دارد.
از سوی دیگر، تعامل زوج با دوستان سالم می‌تواند به شکل غیرمستقیم باعث کاهش فشار روانی و ایجاد فضای عاطفی مناسب برای تثبیت دستاوردهای درمانی شود. به‌طور مثال، زمانی‌که زوجین از حمایت عملی یا احساسی اطرافیان بهره‌مند می‌شوند مانند نگهداری از کودک برای حضور در جلسه درمان، یا دریافت اطمینان‌بخشی از یک دوست نزدیک احتمال درگیری ذهنی و استرس‌های محیطی کاهش یافته و انرژی بیشتری برای تمرکز بر فرایند درمان خواهند داشت.
در نهایت، زوج‌درمانگر در EFT می‌تواند نقش مربی را در آموزش زوجین برای مدیریت مرزهای ارتباطی سالم با دوستان ایفا کند. این موضوع برای جلوگیری از مداخلات آسیب‌زا، وابستگی‌های ناسالم یا تعارضات جانبی ضروری است. زوجین می‌آموزند که چگونه از مزایای حمایت دوستان بهره‌مند شوند بدون آن‌که استقلال عاطفی یا حریم خصوصی رابطه‌شان خدشه‌دار شود.
به‌بیان دیگر، حمایت دوستان در کنار مداخلات ساختارمند EFT، می‌تواند به شکل یک چرخه‌ی هم‌افزا عمل کند؛ جایی‌که درمان موجب افزایش ظرفیت عاطفی زوجین برای دریافت حمایت می‌شود، و دریافت حمایت نیز موجب افزایش اثربخشی درمان. این رابطه‌ی تعاملی، زیربنای پایداری تغییرات مثبت در رابطه زوجی را شکل می‌دهد.
حمایت دوستان، گرچه مهم و تأثیرگذار است، اما جایگزینی برای درمان حرفه‌ای نیست. زوج‌هایی که درگیر بحران‌های عاطفی، تعارض‌های مزمن یا تجربه‌ی آسیب‌های رابطه‌ای هستند، اغلب به رویکردی ساختاریافته و مبتنی بر علم نیاز دارند. بهره‌گیری از کمک یک روانشناس متخصص در حوزه زوج‌درمانی، به ویژه درمان هیجان‌مدار (EFT)، می‌تواند مسیر بازسازی رابطه را هموارتر و هدفمندتر کند.
اگر در جست‌وجوی یک روانشناس خوب در اصفهان یا تراپیستی متخصص در زمینه EFT هستید، مشاوره تخصصی می‌تواند اولین گام برای بهبود کیفیت رابطه و عبور سالم از بحران‌ها باشد.
در بحران‌های زندگی مشترک، حمایت اجتماعی دوستان نقش مهمی در تاب‌آوری زوجین دارد و ابعاد عاطفی، اطلاعاتی و عملی آن می‌تواند مفید واقع شود. اما این نوع حمایت به‌تنهایی کافی نیست. رویکرد EFT در زوج‌درمانی با تمرکز بر نیازهای دلبستگی و تنظیم هیجانی، به زوج‌ها کمک می‌کند تا ضمن استفاده سالم از شبکه‌های اجتماعی خود، به عمق تعارض‌ها پرداخته و روابط خود را بهبود دهند. مراجعه به یک زوج‌درمانگر متخصص، به‌ویژه در شهرهایی مانند اصفهان، می‌تواند راهگشای مسیر بازسازی رابطه باشد.
به‌عنوان یک روانشناس و متخصص زوج‌درمانی، من اکرم حجتی به بهبود روابط عاطفی و ارتقای کیفیت زندگی افراد و زوج‌ها متعهد هستم. با ترکیب دانش روان‌شناسی و مهارت‌های ارتباطی، به افراد کمک می‌کنم تا چالش‌های خود را بهتر مدیریت کنند و به یک زندگی متعادل‌تر دست یابند.
تمرکز اصلی من در جلسات درمانی، ایجاد روابط امن و پایدار و آموزش مهارت‌هایی است که تغییرات مثبت و مؤثر را در زندگی افراد به همراه داشته باشد.
