به عنوان یک زوج‌درمانگر، بارها زوج‌هایی را دیده‌ام که با وجود عشق و علاقه اولیه، احساس می‌کنند هرچه بیشتر تلاش می‌کنند با هم صحبت کنند، فاصله‌شان بیشتر می‌شود. گفت‌وگوهایی که قرار بود به نزدیکی ختم شود، به بحث و جدل کشیده می‌شود. اغلب بعد از چنین گفت‌وگویی، هر دو با سنگینی دل و ناامیدی سکوت می‌کنند. این وضعیت برایشان گیج‌کننده است: «چطور ممکن است با کسی که دوستش داریم، اینقدر احساس تنهایی کنیم؟»
از دید من، این پدیده کاملاً قابل توضیح است — و مهم‌تر از آن، قابل تغییر.
در کار بالینی‌ام، یکی از مهم‌ترین ابزارهایی که به زوج‌ها معرفی می‌کنم «نقشه راه ارتباطی» است؛ چارچوبی عملی و روشن که بر اساس رویکرد هیجان‌مدار (EFT) طراحی شده. این نقشه کمک می‌کند دوباره راه خود را به سوی صمیمیت پیدا کنید، حتی اگر مدت‌هاست احساس نزدیکی در رابطه‌تان کم‌رنگ شده باشد.
یک رابطه هم مثل یک سفر نیاز به نقشه دارد. اگر بدون نقشه حرکت کنیم، احتمالاً در مسیرهای فرعی یا بن‌بست‌ها گیر می‌کنیم. در دنیای زوج‌درمانی، این «بن‌بست‌ها» همان چرخه‌های منفی هستند که بارها و بارها تکرار می‌شوند. در EFT ما به این چرخه‌ها «رقص‌های تعاملی» می‌گوییم.
وقتی درگیر این رقص می‌شوید، هر گام شما پاسخی ناخودآگاه به ترس یا نیاز برآورده‌نشده‌ای است. و نکته مهم این است که هیچ‌کس در این چرخه «مقصر» نیست؛ هر دو نفر بخشی از رقص را اجرا می‌کنند. هدف ما در درمان این است که ابتدا این رقص را شناسایی کنیم، سپس به تدریج گام‌ها را تغییر دهیم تا موسیقی رابطه دوباره آرام و هماهنگ شود.
یک نفر (تعقیب‌کننده) با اضطراب و نیاز به اطمینان به دنبال گفت‌وگو و توجه است، در حالی که دیگری (کناره‌گیر) برای اجتناب از تنش یا ترس از ناکافی‌بودن عقب‌نشینی می‌کند. این عقب‌نشینی باعث می‌شود تعقیب‌کننده احساس تنهایی بیشتری کند و فشار ارتباطی را بیشتر کند، و این چرخه ادامه می‌یابد.
مثال:
در جلسه‌ای، همسر الف گفت: «وقتی با تو صحبت می‌کنم و تو جواب کوتاه می‌دهی، حس می‌کنم برایت مهم نیستم.» همسر ب پاسخ داد: «من عقب می‌کشم چون وقتی حرف می‌زنی، احساس می‌کنم هر کاری کرده‌ام اشتباه بوده.»
هر دو طرف در حالت دفاعی و حمله هستند. به جای شنیدن حرف هم، هر کدام به دنبال اثبات درستی خودشان هستند. این الگو به سرعت باعث فرسایش اعتماد و احترام می‌شود.
در این حالت، زوج‌ها عملاً از تلاش برای ارتباط دست می‌کشند. سکوت، بی‌تفاوتی و فاصله عاطفی تبدیل به عادت می‌شود. این الگو گاهی از بیرون شبیه آرامش است، اما در واقع نوعی «صلح سرد» است که در زیر آن، ناامیدی و انزوا جریان دارد.
وقتی الگوی مخرب را شناختیم، نوبت به بازسازی مسیر ارتباطی می‌رسد. این ابزارها را در جلسات آموزش می‌دهم و از مراجعانم می‌خواهم در زندگی روزمره تمرین کنند.
به جای جمله‌هایی که حالت اتهامی دارند، احساس و نیاز خود را به زبان بیاورید.
مثلاً:
یعنی با تمام وجود گوش بدهید، نه فقط برای پیدا کردن جواب. حتی اگر با نظر همسرتان مخالفید، احساس او را تأیید کنید.
یک جمله ساده مثل «می‌فهمم که این موضوع چقدر آزارت داده» می‌تواند تأثیر شگرفی داشته باشد.
اغلب پشت عصبانیت یا سکوت، نیازهایی مثل امنیت، ارزشمندی یا دیده‌شدن پنهان است.
مثال: «من نیاز دارم وقتی ناراحتم، تو کنارش بنشینی حتی اگر نتوانی مشکل را حل کنی.»
این‌ها همان لحظاتی هستند که یکی از شما آسیب‌پذیر می‌شود — مثلاً بعد از یک روز سخت کاری یا هنگام بروز مشکل خانوادگی. یاد بگیرید در این لحظات حضور عاطفی داشته باشید، حتی با یک لمس یا نگاه حمایتگرانه.
در این تمرین، زوج‌ها هر هفته زمانی را تعیین می‌کنند که بدون تلفن، تلویزیون یا حواس‌پرتی، فقط با هم صحبت کنند. هدف، حل مشکلات نیست؛ بلکه شنیدن و درک کردن یکدیگر است.
برخی چرخه‌ها آن‌قدر قدیمی و ریشه‌دار هستند که تغییرشان بدون کمک بیرونی دشوار است. یک درمانگر EFT می‌تواند:
گاهی حتی یک یا دو جلسه می‌تواند دیدگاه زوج‌ها را نسبت به هم به کلی تغییر دهد، چون آن‌ها برای اولین بار بعد از مدت‌ها، واقعاً یکدیگر را «می‌شنوند».
بازسازی صمیمیت فرآیندی تدریجی است. قرار نیست همه چیز یک شبه تغییر کند. اما هر بار که شما و همسرتان یک گفت‌وگوی ایمن و همدلانه را تجربه می‌کنید، مثل این است که یک آجر به پل ارتباطی بین‌تان اضافه می‌کنید.
هدف نقشه راه ارتباطی فقط حل مشکلات نیست؛ بلکه ساختن رابطه‌ای است که در آن هر دو احساس امنیت، ارزشمندی و نزدیکی کنید. با تمرین و، در صورت نیاز، با همراهی یک متخصص، این مسیر کاملاً دست‌یافتنی است.
به‌عنوان یک روانشناس و متخصص زوج‌درمانی، من اکرم حجتی به بهبود روابط عاطفی و ارتقای کیفیت زندگی افراد و زوج‌ها متعهد هستم. با ترکیب دانش روان‌شناسی و مهارت‌های ارتباطی، به افراد کمک می‌کنم تا چالش‌های خود را بهتر مدیریت کنند و به یک زندگی متعادل‌تر دست یابند.
تمرکز اصلی من در جلسات درمانی، ایجاد روابط امن و پایدار و آموزش مهارت‌هایی است که تغییرات مثبت و مؤثر را در زندگی افراد به همراه داشته باشد.
