به عنوان یک زوج درمانگر که سالها با خانوادهها و زوجها کار کردهام، بارها دیدهام که خشم، اگرچه هیجانی طبیعی و لازم است، اما زمانی که بدون مدیریت بروز پیدا کند، میتواند ویرانگر باشد. جالب اینجاست که مشکل اصلی معمولاً «وجود خشم» نیست، بلکه «نحوه ابراز آن» است. وقتی زوجها یاد میگیرند خشم خود را در مسیری ایمن و سازنده هدایت کنند، نهتنها آسیبها کاهش مییابد، بلکه صمیمیت و نزدیکی بیشتری هم در رابطه شکل میگیرد. در این مقاله از زاویهی کار بالینی و درمان هیجانمدار (EFT)، توضیح میدهم که چگونه میتوان مهار خشم را تمرین کرد و آن را به گفتگویی عمیق و سازنده تبدیل نمود.
در جلسات درمانی، بارها دیدهام که خشم مهارنشده چه نتایجی دارد:
در مقابل، خانوادههایی که مهار خشم را میآموزند، تجربهای متفاوت دارند: آنها به جای دشمنی، خشم را به نشانهای از نیازهای پنهان میبینند و از آن برای گفتگوی شفاف و ترمیم رابطه استفاده میکنند.
بهعنوان یک روانشناس خوب، معمولاً به مراجعین خود این مراحل را آموزش میدهم:
یکی از زوجها که به من مراجعه کرده بودند، همیشه دعوا نمیکردند، اما زن خانواده خشم خود را در سکوتی طولانی نشان میداد. مرد احساس میکرد طرد شده و در نتیجه او هم سرد میشد. وقتی در جلسات EFT یاد گرفتند احساسات پنهان زیر خشم را بیان کنند (ترس از بیتوجهی یا نیاز به دیدهشدن)، گفتگو جایگزین سکوت شد و رابطهشان عمق تازهای پیدا کرد.
گاهی شدت خشم در خانوادهها به حدی است که بدون کمک یک تراپیست خوب در اصفهان یا هر شهر دیگر، امکان کنترل آن وجود ندارد. در این شرایط، زوج درمانگر میتواند فضایی امن فراهم کند تا زوجها یاد بگیرند خشم را نه بهعنوان تهدید، بلکه بهعنوان پلی برای ارتباط بهتر ببینند. EFT در اینجا بسیار کارآمد است؛ چون به افراد کمک میکند هیجانهای اصلی زیر خشم (مثل غم، ترس یا نیاز به محبت) را شناسایی و بهطور سالم ابراز کنند.
در کار بالینی، این تکنیکها بارها نتیجه دادهاند:
در مورد دیگری، مرد خانواده در هنگام عصبانیت صدای خود را بالا میبرد و همسرش احساس ناامنی میکرد. با تمرین «تایمآوت»، یاد گرفتند زمانی که بحث شدت میگیرد، هر دو برای مدتی کوتاه از اتاق خارج شوند. این وقفه ساده به آنها کمک کرد تا بهجای تشدید پرخاشگری، با آرامش به گفتگو برگردند.
بارها به والدین گفتهام: کودکان نهتنها شاهد رفتارهای شما هستند، بلکه آنها را درونی میکنند.
راهکارها:
در درمان هیجانمدار، تمرکز اصلی بر هیجانهای پنهان است:
در یک خانواده دیگر، زن بهشدت از انتقادهای شوهرش خشمگین میشد. در جلسات EFT مشخص شد که این خشم درواقع پوششی برای ترس از «کافی نبودن» است. وقتی زن توانست این آسیبپذیری را بیان کند، مرد بهجای دفاع، با همدلی پاسخ داد. این تغییر، نقطه عطفی در رابطه آنها شد.
برای اینکه مهارتهای مهار خشم به نتیجهای پایدار برسند، لازم است خانواده فضایی امن برای گفتوگو ایجاد کند. این یعنی اعضای خانواده یاد بگیرند به جای قضاوت یا مقصر دانستن یکدیگر، فضایی برای شنیدهشدن احساسات و نیازها فراهم کنند. وقتی زوجها با کمک یک روانشناس خوب یا حتی تمرینهای روزمره یاد میگیرند هیجانهای خود را بدون ترس بیان کنند، خشم به تدریج جای خود را به همدلی و درک متقابل میدهد. چنین فرهنگی نهتنها روابط زناشویی را تقویت میکند، بلکه الگویی ارزشمند برای فرزندان خواهد بود.
مهار خشم تنها به معنای خاموش کردن یک انفجار نیست؛ بلکه به معنای شناخت هیجانهای زیرین، ابراز سالم و تبدیل آن به گفتگوست. در جلسات EFT بارها دیدهام خانوادههایی که این مهارت را یاد میگیرند، به جای گرفتار شدن در چرخههای منفی، روابطی صمیمیتر و سالمتر میسازند. تکنیکهای ساده، در کنار همراهی یک زوج درمانگر یا تراپیست خوب در اصفهان، میتواند راهی مطمئن برای داشتن زندگی آرام و سرشار از محبت باشد.
بهعنوان یک روانشناس و متخصص زوجدرمانی، من اکرم حجتی به بهبود روابط عاطفی و ارتقای کیفیت زندگی افراد و زوجها متعهد هستم. با ترکیب دانش روانشناسی و مهارتهای ارتباطی، به افراد کمک میکنم تا چالشهای خود را بهتر مدیریت کنند و به یک زندگی متعادلتر دست یابند.
تمرکز اصلی من در جلسات درمانی، ایجاد روابط امن و پایدار و آموزش مهارتهایی است که تغییرات مثبت و مؤثر را در زندگی افراد به همراه داشته باشد.
