در طول سال‌های فعالیت بالینی‌ام، بارها شاهد بوده‌ام که روابط به‌ظاهر عاشقانه و دوستانه، تنها به دلیل نبود مرزهای سالم دچار فرسایش، خشم پنهان و فاصله‌گیری‌های عاطفی شده‌اند. واقعیت این است که بسیاری از چالش‌های بین‌فردی، ریشه در نبود مرزهای مشخص دارند؛ چه در دوستی، چه در روابط خانوادگی، و به‌ویژه در ازدواج. این مقاله به بررسی علمی و کاربردی مفهوم مرزبندی در روابط می‌پردازد و بر پایه‌ی اصول روانشناسی و درمان‌های هیجان‌مدار (EFT)، راهکارهایی برای ایجاد و حفظ مرزهای سالم ارائه می‌دهد. در ادامه به مرزبندی‌های سالم در روابط میپردازم.
مرزهای بین‌فردی، چارچوب‌هایی روانی، عاطفی، رفتاری و گاهی حتی فیزیکی هستند که کمک می‌کنند بدانیم چه چیزی برای ما قابل‌قبول است و چه چیزی نه. مرز، به‌معنای فاصله گرفتن نیست؛ بلکه به‌معنای احترام گذاشتن به خود و دیگری است. رابطه‌ای که فاقد مرزبندی سالم باشد، به‌تدریج تبدیل به میدانی برای سوءبرداشت، سوءاستفاده و فرسودگی روانی خواهد شد.
مرزهای مشخص به افراد کمک می‌کنند:
در روان‌درمانی، مرزها در شش دسته‌ی اصلی تعریف می‌شوند:
در درمان‌های زوج‌درمانی، به‌ویژه رویکرد EFT، مرزبندی‌ها نه‌تنها به‌عنوان مانعی برای نزدیکی تلقی نمی‌شوند، بلکه بستری ضروری برای دلبستگی ایمن و نزدیکی پایدار هستند. مراحل پیشنهادی من به‌عنوان زوج‌درمانگر برای شکل‌دهی مرزهای سالم در روابط عبارتند از:
مرزهای سالم در ازدواج، ستون‌های پنهانی هستند که به حفظ تعادل میان نزدیکی عاطفی و استقلال فردی کمک می‌کنند. بسیاری تصور می‌کنند که صمیمیت زناشویی به معنای یکی شدن کامل با همسر است؛ اما در واقع، رابطه‌ای پایدار و رضایت‌بخش زمانی شکل می‌گیرد که هر یک از زوجین بتوانند هویت شخصی خود را در کنار هویت مشترک حفظ کنند. مرزهای روشن در ازدواج به زوج‌ها اجازه می‌دهد تا نیازهای فردی، ارزش‌ها، باورها، زمان شخصی و حتی حریم‌های خانوادگی خود را بشناسند و بدون ترس از طرد شدن، آن‌ها را در رابطه مطرح کنند.
برای مثال، مرز در این زمینه‌ها نمود پیدا می‌کند:
در زوج‌درمانی به ویژه با رویکرد EFT، ما می‌آموزیم که مرزهای سالم به هیچ وجه تهدیدی برای صمیمیت نیستند؛ بلکه چارچوبی برای حفظ آن هستند. نبود مرز، ممکن است در کوتاه‌مدت به نزدیکی سطحی منجر شود، اما در بلندمدت موجب فرسایش هیجانی، رنج پنهان، یا حتی انفجارهای خشم و فاصله‌گیری می‌شود.
زوج‌هایی که توانسته‌اند مرزهای شفافی در ازدواج خود برقرار کنند، نه‌تنها کمتر دچار سوءتفاهم می‌شوند، بلکه فضایی امن برای گفتگو، رشد فردی و حل تعارضات ایجاد می‌کنند. در چنین رابطه‌ای، هیچ‌کس مجبور نیست خود را قربانی کند تا رابطه حفظ شود، بلکه هر دو نفر با آگاهی، احترام و تعامل سازنده، رابطه را زنده نگه می‌دارند.
حتی دوستان نزدیک نیز نیاز به مرزبندی دارند. روابطی که در آن دائماً به احساس گناه، اجبار یا سوءاستفاده عاطفی دچار می‌شویم، نشانه‌هایی از مرزهای ضعیف هستند. گفتن “نه”، محدود کردن زمان یا انرژی صرف‌شده، یا بیان ناراحتی از یک رفتار تکرارشونده، از مصادیق احترام به خود و سلامت دوستی است.
در روان‌درمانی، ما مرز را نه مانعی برای نزدیکی، بلکه پلی برای صمیمیت سالم و آگاهانه می‌دانیم. مرزبندی، بیان‌گر احترام متقابل، خودآگاهی و تعهد به رشد رابطه است. اگر احساس می‌کنید که در روابط‌تان دچار خستگی، ابهام یا رنج مزمن هستید، شاید وقت آن رسیده باشد که مرزهای جدیدی تعریف کنید. در این مسیر، کمک گرفتن از یک روانشناس خوب، تراپیست باتجربه یا زوج‌درمانگر متخصص در اصفهان می‌تواند تحولی عمیق در کیفیت روابط شما ایجاد کند.
به‌عنوان یک روانشناس و متخصص زوج‌درمانی، من اکرم حجتی به بهبود روابط عاطفی و ارتقای کیفیت زندگی افراد و زوج‌ها متعهد هستم. با ترکیب دانش روانشناسی و مهارت‌های ارتباطی، به افراد کمک می‌کنم تا چالش‌های خود را بهتر مدیریت کنند و به یک زندگی متعادل‌تر دست یابند.
تمرکز اصلی من در جلسات درمانی، ایجاد روابط امن و پایدار و آموزش مهارت‌هایی است که تغییرات مثبت و مؤثر را در زندگی افراد به همراه داشته باشد.
