در هر رابطهی عاشقانه، وابستگی امری طبیعی و حتی ضروری است. انسانها ذاتاً موجوداتی اجتماعیاند و نیاز دارند که احساس کنند کسی آنها را میبیند، میفهمد و در کنارشان میماند. اما زمانی که این وابستگی از مرز سلامت عبور میکند و به شکل ناسالم بروز مییابد، رابطه به جای رشد، به سمت فرسایش میرود.
در رویکرد درمان هیجانمدار (EFT)، وابستگی نه نشانه ضعف، بلکه بخشی از نیازهای عاطفی عمیق انسان است که اگر بهدرستی درک و مدیریت شود، میتواند پیوندی امن و صمیمی میان دو نفر ایجاد کند.
در EFT، وابستگی سالم به معنای احساس امنیت در رابطه است؛ یعنی فرد میداند که حتی در زمان اختلاف، عشق و ارتباط همچنان وجود دارد.
در این نوع رابطه، زوجین میتوانند بدون ترس از قضاوت یا طرد، احساسات خود را بیان کنند. ویژگیهای کلیدی وابستگی سالم شامل موارد زیر است:
در روابطی با وابستگی سالم، عشق به جای تملک، به معنای پذیرش و همراهی است.
وابستگی ناسالم معمولاً با ترس از دست دادن همراه است. در این حالت، یکی از طرفین احساس میکند بدون دیگری ناقص یا بیارزش است. چنین الگویی میتواند به رفتارهای کنترلگرانه، حسادت، وابستگی مفرط و حتی خشم منجر شود.
از دیدگاه EFT، این نوع وابستگی اغلب ریشه در اضطراب دلبستگی دوران کودکی دارد؛ یعنی فرد در گذشته تجربه طرد یا بیتوجهی داشته و اکنون در رابطه بزرگسالانه به دنبال ترمیم آن زخم قدیمی است.
نشانههای رایج وابستگی ناسالم عبارتاند از:
در رویکرد هیجانمدار، تفاوت میان وابستگی سالم و ناسالم در نوع احساس امنیت عاطفی است.
در وابستگی سالم، نزدیکی موجب آرامش میشود؛ در وابستگی ناسالم، نزدیکی نیز اضطرابآور است.
EFT به ما میآموزد که هر ترس و واکنش دفاعی، در عمق خود پیامی از نیاز دارد — نیاز به دیده شدن، درک شدن و پذیرفته شدن.
یک زوج درمانگر متخصص EFT در جلسات خود به زوجها کمک میکند تا ریشههای هیجانی رفتارهایشان را شناسایی کنند. درمانگر تلاش نمیکند فرد را «تغییر دهد» بلکه به او کمک میکند تا پیام درونی احساسش را درک و با زبان محبت بیان کند.
درمانگر به هر دو نفر یاد میدهد چگونه از وابستگی ناسالم فاصله بگیرند و نوعی ارتباط امن و همدلانه را جایگزین کنند.
برای ایجاد و حفظ وابستگی سالم در رابطه، توصیههای زیر از دیدگاه EFT اهمیت دارد:
در رویکرد EFT، عشق صرفاً احساسی گذرا نیست، بلکه نوعی پیوستگی هیجانی آگاهانه است. این نگاه، وابستگی را بخشی از رشد عاطفی میداند، نه نشانهی ضعف یا ناتوانی. زمانیکه دو نفر یاد میگیرند احساسات خود را بدون ترس از قضاوت به اشتراک بگذارند، عشق به مرحلهای عمیقتر میرسد؛ جایی که امنیت و آزادی در کنار هم وجود دارند. در واقع، درک درست از وابستگی به ما کمک میکند بفهمیم چرا انسانها به هم نیاز دارند، اما این نیاز نباید به تملک یا کنترل تبدیل شود. این همان نقطهای است که EFT آن را “اتصال امن” مینامد — جایی که رابطه، نه اسارت بلکه مأمنی برای آرامش روان است.
اگرچه بسیاری از زوجها تصور میکنند وابستگی شدید نشانهی عشق است، یک روانشناس خوب در اصفهان یا تراپیست خوب میتواند نشان دهد که چگونه این الگو، در واقع اضطراب پنهان را تغذیه میکند.
درمانگر با استفاده از اصول EFT به افراد کمک میکند تا میان «نیاز واقعی به ارتباط» و «ترس از تنهایی» تمایز قائل شوند.
این رویکرد به جای سرزنش، بر درک هیجانها تمرکز دارد تا هر دو نفر بتوانند رابطهای متعادل، امن و بالغ را تجربه کنند.
وابستگی ذاتاً بد نیست؛ بلکه نوع آن تعیینکنندهی کیفیت رابطه است.
سالم یعنی حضور با عشق، بدون از دست دادن خود.
ناسالم یعنی تکیه بر دیگری از سر ترس، نه اعتماد.
درک این تفاوت و بازسازی الگوهای هیجانی با کمک زوج درمانگر متخصص EFT میتواند رابطهای را که در آستانه فرسودگی است، دوباره زنده و معنادار کند.
در این مقاله، تفاوت میان وابستگی سالم و ناسالم از دیدگاه EFT بررسی شد. وابستگی سالم بر پایه امنیت، احترام و همدلی شکل میگیرد، در حالی که وابستگی ناسالم از ترس، کنترل و اضطراب ناشی میشود. نقش زوجدرمانگر، روانشناس خوب و تراپیست خوب در اصفهان در بازشناسی این الگوها و بازسازی ارتباط عاطفی حیاتی است. هدف نهایی، دستیابی به رابطهای است که در آن عشق با آزادی و امنیت درآمیزد.
بهعنوان یک روانشناس و متخصص زوجدرمانی، من اکرم حجتی به بهبود روابط عاطفی و ارتقای کیفیت زندگی افراد و زوجها متعهد هستم. با ترکیب دانش روانشناسی و مهارتهای ارتباطی، به افراد کمک میکنم تا چالشهای خود را بهتر مدیریت کنند و به یک زندگی متعادلتر دست یابند.
تمرکز اصلی من در جلسات درمانی، ایجاد روابط امن و پایدار و آموزش مهارتهایی است که تغییرات مثبت و مؤثر را در زندگی افراد به همراه داشته باشد.
