بهعنوان یک زوج درمانگر که سالها با زوجهای درگیر بحران کار کردهام، بارها شاهد بودهام که چگونه مشکلات مالی، خیانت، اختلافهای تربیتی یا حتی سردی هیجانی، پیوند میان همسران را تحتتأثیر قرار داده و آنها را از یکدیگر دور میکند. در چنین شرایطی، چیزی که بیش از همه آسیب میبیند، همان پیوند عاطفی است؛ پیوندی که ستون اصلی زندگی مشترک محسوب میشود. یکی از روشهایی که من در جلسات درمانی بهویژه در کنار رویکرد EFT (زوجدرمانی مبتنی بر هیجان) استفاده میکنم، قصهگویی یا Narrative Therapy است. این روش به زوجها کمک میکند داستان زندگیشان را دوباره تعریف کنند و به رابطه خود معنا و امید تازهای ببخشند.
چرا پیوند عاطفی در بحرانها آسیبپذیر است؟
وقتی بحرانها پیش میآید، نگاه زوجها از «ما» به سمت «من» تغییر پیدا میکند. همین تغییر باعث:
- کاهش همدلی و نادیده گرفتن نیازهای طرف مقابل،
- افزایش مشاجرات ناشی از سوءبرداشت،
- تجربه تنهایی حتی در حضور همسر،
- فراموش شدن خاطرات و تجربیات مثبت،
میشود. به همین دلیل من در جلسات زوجدرمانی EFT همیشه تأکید دارم که اولین گام، بازسازی و تقویت پیوند عاطفی است.
قصهگویی؛ ابزاری برای بازنویسی رابطه
تجربه بالینی من نشان میدهد که بسیاری از زوجها وقتی وارد جلسه میشوند، روایتهای غالبشان پر از ناامیدی و منفینگری است؛ مثل: «او مرا درک نمیکند»، «ما دیگر هیچ وقت خوشحال نمیشویم» یا «این رابطه تمام شده است». در Narrative Therapy ما یاد میگیریم این داستانها را بازنویسی کنیم.
به کمک یک روانشناس خوب، زوجها:
- خاطرات مثبتشان را دوباره به یاد میآورند،
- نگاهشان از شکستها به موفقیتهای مشترک تغییر میکند،
- و با دیدی همدلانهتر مسیر بازسازی پیوند عاطفی را طی میکنند.
تکنیکهای قصهگویی که در جلسات EFT به کار میبرم
در کار بالینی خودم با زوجها، چهار تکنیک اصلی را بهطور مداوم استفاده میکنم:
- بازنویسی داستان منفی: زوجها روایتهای آسیبزننده را بازگو میکنند و من به آنها کمک میکنم تا با کلمات تازه و دیدگاهی امیدوارانهتر، داستان را بازسازی کنند.
- قصهگویی مشترک: من از هر دو طرف میخواهم روایت مشترکی از زندگیشان بسازند؛ روایتی شامل خاطرات شیرین، موفقیتهای کوچک و امید به آینده.
- استفاده از استعارهها: استعارهها مثل پلی میان ذهن و احساس عمل میکنند. وقتی رابطه را به «باغی» تشبیه میکنم که نیازمند مراقبت است، زوجها راحتتر با تصویرسازی مثبت ارتباط میگیرند.
- مرور روایتهای خانوادگی: گاهی با بازگویی خاطرات کودکی یا سختیهایی که والدین هر یک پشت سر گذاشتهاند، زوجها درک عمیقتری از ریشههای هیجانی یکدیگر پیدا میکنند.
مثالهای بالینی از Narrative Therapy در بازسازی پیوند عاطفی
مثال اول: عبور از بحران مالی
زوجی به من مراجعه کردند که فشار مالی شدید باعث شده بود مدام با یکدیگر درگیر شوند. در Narrative Therapy، داستان زندگیشان را بازنویسی کردیم. آنها یاد گرفتند به جای تمرکز بر ناکامیها، قصه تلاشهای مشترکشان برای عبور از مشکلات را بازگو کنند. همین تغییر روایت، امید و صمیمیت را به رابطه برگرداند.
مثال دوم: بازسازی اعتماد پس از خیانت
یکی از سختترین جلسات من مربوط به زوجی بود که با خیانت عاطفی مواجه شده بودند. در ابتدا روایت غالب این بود که «خیانت یعنی پایان رابطه». با بازنویسی قصه، این روایت به «خیانت زنگ بیدارباشی برای بازسازی صمیمیت» تغییر کرد. با EFT و Narrative Therapy توانستیم مسیر ترمیم اعتماد و پیوند عاطفی را باز کنیم.
مثال سوم: اختلاف تربیتی در مورد فرزند
زوج دیگری به دلیل تفاوت نگرش در تربیت فرزندشان، دچار فاصله عاطفی شده بودند. در جلسات قصهگویی، از آنها خواستم روایت والدگری خود را بازگو کنند. با مرور خاطرات کودکی و ارزشهای خانوادگی، متوجه شدند که هر دو هدف مشترکی دارند: رشد سالم فرزند. این کشف مشترک به شکل چشمگیری تنشها را کاهش داد و صمیمیت آنها را تقویت کرد.
جمعبندی
در تجربه بالینی من بهعنوان یک زوج درمانگر، دیدهام که در ایام بحران—از مشکلات مالی گرفته تا خیانت یا دوری عاطفی—زوجها اغلب احساس میکنند پیوند میانشان بهکلی گسسته است. در چنین شرایطی، استفاده از رویکرد قصهگویی (Narrative Therapy) در کنار درمان مبتنی بر هیجان (EFT) میتواند نقطه عطفی در مسیر بازسازی رابطه باشد. قصهگویی کمک میکند زوجها روایتهای منفی و محدودکننده مانند «ما هیچوقت خوشحال نبودهایم» یا «این رابطه دیگر تمام شده» را شناسایی کرده و آنها را با داستانهایی تازه و امیدوارانه جایگزین کنند؛ داستانهایی که بر خاطرات مثبت، نقاط قوت رابطه و امید به آینده تمرکز دارد. این بازنویسی روایات، نهتنها باعث افزایش همدلی و اعتماد متقابل میشود، بلکه حس «ما بودن» را دوباره زنده میکند. تجربه نشان داده که حتی زوجهایی که درگیر شدیدترین بحرانها بودهاند، با کمک یک روانشناس خوب یا تراپیست خوب در اصفهان توانستهاند از دل روایتهای جدید، صمیمیتی عمیقتر و پیوندی عاطفیتر از گذشته بسازند. در نهایت، قصهگویی پلی میشود میان گذشته پرچالش و آیندهای روشنتر برای زندگی مشترک.

از نگاه من بهعنوان یک تراپیست خوب در اصفهان، قصهگویی ابزاری ساده اما عمیق برای بازسازی پیوند عاطفی در زندگی مشترک است. وقتی زوجها روایتهای منفی خود را بازنویسی کرده و داستانی تازه و مشترک خلق میکنند، رابطه دوباره جان میگیرد. ترکیب Narrative Therapy با EFT به زوجها کمک میکند نهتنها از بحران عبور کنند، بلکه پیوندی پایدارتر و صمیمانهتر بسازند.